بررسی مطلوبیت مکانی و ارزیابی اقتصادی زنبورداری در منطقه ارسباران و مشکلات پرورش دهندگان زنبورعسل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، ایران.

2 استادیار، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، ایران.

چکیده

منطقه ارسباران به دلیل مناسب بودن شرایط اقلیمی، پرآب بودن و تنوع بالای گونه‌های گیاهی، پتانسیل بالایی در زمینه صنعت زنبورداری دارد. هدف از این تحقیق بررسی درآمد و مشکلات زنبورداران روستایی در مسیر توسعه می باشد. داده‌های تحقیق با استفاده از مشاهدات میدانی و تکمیل پرسشنامه نیمه ساختاریافته از زنبورداران منطقه ارسباران جمع‌آوری شد. در این بررسی، نوع گونه‌های گیاهی مورد استفاده در زنبورداری، فرایند فروش، نقش زنبورداری در درآمد خانوارها، مشکلات اصلی زنبورداران در پرورش زنبورعسل و راهکارهای توسعه این صنعت بررسی شد. شایستگی مکانی زنبورداران نیز با استفاده از چهار معیار بررسی شد. نتایج بررسی نشان داد که گونه‌هایی مثل آویشن (Thymus kotschyanus)، گل ماهور (Verbascum gossypinum)، کنگر صحرایی (Cirsium arvense) و سیاه تلو (Paliurus spina chiristi) و گون (Astragalus sp.)، بید (Salix sp) و صنوبر (populus sp.) برای تولید عسل و بره‌موم و گل لاله (Tulipa schrenkii) بیشتر برای تولید گرده مورد تغذیه قرار می‌گرفت. همچنین شایستگی مکانی زنبورداران منطقه ارسباران از لحاظ منبع آبی (86 درصد)، پوشش گیاهی (62 درصد)، فاصله از جاده (33 درصد) و دوره فعالیت زنبورداری (24 درصد) برای پرورش زنبورعسل مناسب است. بر طبق نتایج، هر زنبوردار به طور متوسط 318 کندو دارد. میانگین تولید عسل هر کندو در منطقه ارسباران حدود 6/19 کیلوگرم بود. قیمت عسل، بسته به نوع کیفیت آن از 110 تا 600 هزار ریال به فروش می‌رسید. میانگین درآمد ناخالص زنبورداران، 835 میلیون ریال برآورد گردید. مهمترین مشکلات زنبورداران منطقه، وجود داروهای تقلبی در بازار (52 درصد) و عدم دسترسی به داروهای مناسب برای رفع بیماریها می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


امیری، ف.، ارزانی، ح. و گویلی، الف. (1391). بررسی تنوع گیاهان شهدزا و گرده زا در مدیریت زنبورداری از مرتع (مطالعه موردی: حوزه آبخیز قره اقاچ). نشریه مرتع وآبخیزداری مجله منابع طبیعی ایران 65 (4). 449-460 ص.  
بازگیر، الف.، نمیرانیان، م.، عواطفی همت. و جهانپور.ف. (1394). معرفی روش بهره برداری عسل طبیعی از درختان بلوط و سایر گونه های درون تهی جنگلی در کوهستان های لرستان. دو فصلنامه علوم و فنون زنبورعسل ایران. جلد 11. 25-34 ص.
ثاقب طالبی،خ.، ساجدیان، ت. و یزدیان، ف.، (1384). نگاهی به جنگلهای ایران، انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 27 ص.
رنجبر، ه.، حق دوست، ع.الف.، صلصالی، م.، خوشدل، ع.، سلیمانی، م.ع. و بهرامی، ن. (1391). نمونه گیری در پژوهش های کیفی: راهنمایی برای شروع. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران 10 (3)، 238-250.  
صفی احمدآباد، م.، شیروانی، الف. و پناهی، پ. (1396). مقایسه ترکیب گرده و کیفیت عسل تولید شده از دو رویشگاه جنگلی و مرتعی در منطقه ارسباران. فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. جلد 25 (2). 342- 353 ص.
قنبری، ق. (1391). پرورش زنبور عسل و کرم ابریشم. شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران. 184 ص.
مرادی کفراج، م.، محمدی، د. و مرادیان، الف. (1391). بررسی نیازهای آموزشی زنبورداران استان لرستان در زمینه بازاریابی. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. جلد 43 (2). 301-307 ص. 
 Ahmad, T., Shah, G.-M., Ahmad, F., Partap, U. and Ahmad, S., 2017. Impact of Apiculture on the Household Income of Rural Poor in Mountains of Chitral District in Pakistan. Journal of Social Sciences (COES&RJ-JSS), 6(3): 518-531.
Amiri, F., Shariff, A. and Arekhi, S., 2011. An approach for rangeland Suitability analysis to apiculture planning in Gharah Aghach Region, Isfahan-Iran. World Applied Sciences Journal, 12(7): 962-972.
Beyene, T., Abi, D., Chalchissa, G. and WoldaTsadik, M., 2015. Evaluation of Transitional and Modern Hives for Honey Production in Mid Rift Valley of Ethiopia. Global journal of Animal Scentific Research, 3(1):48-56.
Cristina Bianca, P. and Molly, M., 2015. Women, Apiculture and Development: Evaluating the Impact of a Beekeeping Project on Rural Women's Livelihoods. Bulletin of the University of Agricultural Sciences & Veterinary Medicine Cluj-Napoca. Horticulture, 72(2): 487-492.
Croitoru, L., 2007. Valuing the non-timber forest products in the Mediterranean region. Ecological Economics, 63(4): 768-775.
Gimenez Cruz, D., 2016. GIS-based optimal localisation of beekeeping in rural Kenya. Master Thesis in Geographical Information Science.89pp.
Kalanzi, F., S. Nansereko, J. Buyinza, P. Kiwuso, Y. Turinayo, C. Mwanja, G. Niyibizi, S. Ongerep, J. Sekatuba and D. Mujuni (2015). "Socio-economic analysis of beekeeping enterprise in communities adjacent to Kalinzu forest, Western Uganda." International Journal of Resources land-use Sustain [Internet] 2: 81-90.
Kezić, J., Bobić, Š. B., Svečnjak, L., Dražić, M., Grgić, Z. and Kezić, N., 2008. Economic evaluation of beekeeping in Karlovacka County. Journal of central European agriculture, 9(3): 615-620.