نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد بازنشسته بخش علوم دامی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهار محال و بختیاری.

2 دانشیار بخش ژنتیک و اصلاح نژاد موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج. ایران.

چکیده

در این مطالعه، نتایج منتشر شده آمیخته‌گری نژادهای گوسفند در ایران طی سال های گذشته و پروژه های در حال اجرا در خصوص سنتز نژادهای ترکیبی مرور و تحلیل شد. نتایج نشان داد که بسیاری از آمیخته‌گری‌های انجام شده در گوسفند به دلیل انتخاب نادرست نژادهای آمیزش داده شده، موفقیت‌آمیز نبوده است. مهمترین نقاط ضعف گوسفندان ایرانی به ترتیب، عملکرد پایین تولیدمثل، عمر اقتصادی کم تا متوسط، ناکافی بودن سرعت رشد و نامناسب بودن ترکیب لاشه و ضریب تبدیل می باشد. در حالی که اغلب طرح های آمیخته‌گری انجام شده بین گوسفندان ایرانی بر روی بهبود صفات رشد و کاهش وزن دنبه متمرکز شده اند، و بعلت ایجاد تغییرات کم و غیر معنی داری در این صفات، منجر به کاهش بازدهی اقتصادی و ناپایداری پرورش گوسفند در سیستم های نیمه بسته یا روستایی طی سال های گذشته شده است. پایداری تولیدی و اقتصادی در پرورش گوسفند به صورت صنعتی و تجاری می تواند با ترکیب ویژگی‌های مطلوب نژادهای بومی ( سازگاری و بازار پسندی) با صفات اقتصادی از نژادهای اصلاح شده که ظرفیت ژنتیکی آن ها برای صفات اقتصادی به اثبات رسیده است، حاصل شود. با این حال، یافته های پژوهش نشان می دهد که برنامه هایی برای ایجاد نژادهای ترکیبی (با حداقل 50٪ بومی) با استفاده از نژادهای چند قلوزا با توانایی بالای مادری، سن بلوغ پایین، ترکیب لاشه مناسب و وزن متوسط بدن میش تدوین و تا حدودی اگرچه ناقص اجرا شده است که می تواند بهره وری گوسفند در سیستم روستایی در ایران را افزایش دهد.

کلیدواژه‌ها

ساور سفلی، س. (1392). تعیین اهداف و برنامه اصلاحی برای گوسفند مغانی. گزارش نهایی. موسسه تحقیقات علوم دامی کشور. 115 ص.
طالبی، م. ع. و ادریس، م. ع. (1373). مقایسه خصوصیات پرواری و لاشه بره های نر لری بختیاری و آمیخته سنجابی – لری بختیاری. پژوهش و سازندگی. 34، 139-135.
طالبی، م. ع.، آذری، م. و غلامحسینی، ک. (1393). مقایسه رشد و صفات پرواری بره های لری بختیاری و آمیخته های پاکستانی – لری بختیاری. ششمین کنگره علوم دامی ایران. دانشگاه تبریز، 5 و 6 شهریور ماه.
طالبی، م. ع.، آذری، م. و غلامحسینی، ک. (1393). بررسی عملکرد رشد و پروار بره های لری بختیاری و آمیخته های رومانف – لری بختیاری. ششمین کنگره علوم دامی ایران. دانشگاه تبریز، 5 و 6 شهریور ماه.
عاطفی، ع.، شجاع غیاث، ج. و رافت، ع. (1389). بررسی خصوصیات رشد و لاشه چندین ترکیب ژنتیکی گوسفند حاصل از تلاقی نژادهای بومی و آرخارمرینوس. مجموعه مقالات چهارمین کنگره علوم دامی ایران، 3756-3752.
غلامی، ح. و کیانزاد، م. ر. (1393). بررسی عملکرد، صفات لاشه و شاخص های اقتصادی آمیخته های نژاد زل. تولیدات دامی، (2) 16، 145-137.
فرهاد فرد، ع. (1373). بررسی ژنتیکی صفات رشد و تولیدمثل در دورگ های گوسفندان نژادهای قزل و کیوسی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی کرج، 191 ص.
مشرف قهفرخی، ر.، شجاع غیاث، ج.، علیجانی، ص.، رافت، ع. و تقی زاده، ا. (1389). مقایسه سرعت رشد و استعداد پرواری بره های آمیخته و قزل. مجموعه مقالات چهارمین کنگره علوم دامی ایران، 3458-3454.
میرزامحمدی، ا.، رشیدی، ا.، وطن‌خواه، م. و جعفری، م. (1392). ارزیابی اثرات همخونی بر صفات رشد قبل از شیرگیری و زنده‌مانی بره در گوسفندان ایران‌بلک. مجله پژوهش و سازندگی (امور دام و آبزیان)، 101، 70-62.
نوشری، ع.، میرائی آشتیانی، س. ر.، مرادی شهربابک، م. و اسدی مقدم، ر. (1380). بررسی عملکرد برخی از صفات رشد در نتاج حاصل از آمیزش قوچ های افشاری، شال، مغانی و ورامینی در شرایط پروار. مجموعه مقالات اولین سمینار ژنتیک و اصلاح نژاد دام، طیور و آبزیان کشور، 242-237.
وطن خواه، م.، مرادی شهر بابک، م.، نجاتی جوارمی، ا.، واعظ ترشیزی، ر. و میرائی آشتیانی، س. ر. (1388). تعیین اهداف اصلاحی و ضرایب اقتصادی در گوسفند نژاد لری بختیاری تحت سیستم روستایی. مجله پژوهش و سازندگی (امور دام و آبزیان)، 82، 25-17.
وطن خواه، م. و آخوندی، ع. (1394). مقایسه ضرایب اقتصادی و اهمیت نسبی برخی صفات در گوسفند لری بختیاری حاصل از گرایش های مختلف. نشریه علوم دامی (پژوهش و سازندگی)، 106، 82-71.
Atashi, H. and Izadifar, J. )2012). Estimation of individual heterosis for lamb growth in Ghezal and Mehraban Sheep. Iranian Journal of Applied Animal Science, 2(2), 127-130.
Esmailizadeh, A. K., Miraei-Ashtiani, S.R., Mokhtari, M. S. and Asadi Fozi, M. (2011). Growth performance of crossbred lambs and productivity of Kurdi ewes as affected by the sire breed under extensive production system. Agr. Sci. Tech. 13, 701-708.
Esmailizadeh, A. K., Nemati, M. and Mokhtari, M. S. (2012). Fattening performance of purebred and crossbred lambs from fat-tailed Kurdi ewes mated to four Iranian native ram breeds. Trop Anim Health Prod (2012) 44:217–223.
Farid, A. (1991). Slaughter and carcass characteristics of three fat-tailed sheep breeds and their crosses with Corridale and Targhee rams. Small Ruminant Research. 5,255-271.
Khaldari, M., Emam Jome Kashan, N. E. J., Afzalzadeh, M. and Salehi, A. (2007). Growth and carcase characteristics of crossbreed progeny from lean-tailed and fat-tailed sheep breeds. South African Journal of Animal Science, 37 (1), 51-56.
Kiyanzad, M. R. (2002). Crossbreeding of three Iranian sheep breeds with respect to reproductive, growth and carcass characteristics. PhD Thesis.
Rasali, D. P., Shrestha2, J. N. B. and Crow, G. H. (2006). Development of composite sheep breeds in the world: A review. J. Anim. Sci. 86, 1–24.
Shrestha, J. N. B. (2005). Conserving domestic animal diversity among composite populations. Small Rumin. Res. 56: 3–20.
Talebi, M. A. and Karami, M. (2016). Effect of genotype on carcass composition in male lambs. Works of the Faculty of Agriculture and Food SciencesUniversity of Sarajevo. 66(1), 86-88.

22.  Vatankhah, M. and Salehi, S. A.  (2010). Genetic and non-genetic factors affecting Lori-Bakhtiari ewe body weight and its relationship with productivity. Small Rumin. Res. 94: 98-102.

Vatankhah, M. (2016). Phenotypic and genetic factors affecting on reproductive lifetime of Lori-Bakhtiari ewes. Iranian Journal of Applied Animal Science, 6 (1), 125-131.
Vatankhah, M., Talebi, M. A. and Blair, H. (2016). Genetic analysis of Lori-Bakhtiari lamb survival rate up to yearling age for autosamal and sex-linked. Small Ruminant Research, 136, 121-126.