نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار بخش تحقیقات علوم دامی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

هدف از انجام این آزمایش شناسایی چرخۀ سالانۀ فعالیت‌های تخمدانی و تعیین ارتباط بین اندازۀ تخمدان و میزان فعالیت تخمدانی درگوسفند بود. به این منظور در طول یک‌سال مطالعه هر هفته حداقل پنج جفت تخمدان میش‌های سنجابی در کشتارگاه جمع‌آوری وپس از توزین هر تخمدان، تعداد و قطر فولیکول‌های قابل مشاهده در سطح تخمدان، وزن و حجم اجسام‌زرد و نیز فراوانی تعداد تخمدان‌های حاوی جسم‌زرد محاسبه و ثبت شدند. مشاهدات به کمک آزمون مدل خطی عمومی تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد بین تخمدان‌های راست و چپ از نظر میانگین وزن (به ترتیب 51/0±93/0 و 55/0±96/0 گرم)، فراوانی نسبی تعداد فولیکول‌های با ابعاد بزرگ (05/1±83/0 و 11/1±99/0)، متوسط (75/1±70/1 و 74/1±85/1) و کوچک (42/4±73/6 و 56/4±43/6) و فراوانی نسبی تعداد تخمدان‌های حاوی جسم‌زرد (45/0±20/0 و 46/0±24/0)، تفاوت معنی‌داری وجود ندارد. همبستگی مثبت معنی‌داری بین وزن تخمدان میش با فعالیت‌های تخمدانی آن میش وجود داشت. بیش‌ترین فراوانی نسبی تعداد تخمک‌ریزی‌ها در تخمدان‌های راست در ماه آذر (48/0±33/0، 05/0p <) و در تخمدان‌های چپ در ماه‌های خرداد و آذر (به ترتیب، 50/0±41/0و 51/0±43/0، 05/0p <) مشاهده شد. کم‌ترین فراوانی نسبی تعداد تخمک‌ریزی‌ها در تخمدان‌های راست در ماه‌های فروردین، خرداد، مرداد و اسفند (به ترتیب، 27/0±07/0، 27/0±07/0، 27/0±03/0، 26/0±07/0، 05/0p <) و درتخمدان‌های چپ در ماه‌های فروردین، شهریور و اسفند (به ترتیب، 27/0±07/0، 27/0±07/0 و 26/0±07/0، 05/0p <) مشاهده شد. بر اساس نتایج، میش‌های سنجابی منطقۀ کرمانشاه در فصل بهار هم تا حدودی فعالیت تولیدمثلی دارندکه بیان‌گر بازگشت یک فعالیت موقت تخمدانی در این فصل است و می‌تواند منجر به آبستنی‌های خارج از فصل شود.

کلیدواژه‌ها

احمدی، م. ر.، روزی طلب، ح.(1379). بررسی کشتارگاهی فعالیت تولید مثل میش در منطقه فارس. مجله پژوهش و سازندگی:46، 128-126.
صادقی پناه، ح.(1384). اثرات سطح و منبع چربی جیره بر بازده تولید مثل، نرخ تخمک ریزی، استروئیدسازی و سوخت و ساز تخمدان میش. رساله برای دریافت درجه دکتری تخصصی تغذیه دام. دانشکده کشاورزی. دانشگاه تهران.
عباسی، م.، کریمی، ح. وقارزی، ا. (1385). مطالعه بیومتری و هیستومتری تخمدان گوسفند لری. مجله دامپزشکی ایران 2: 95-101.
فراستی، س.(1390). استفاده از پروژسترون و eCG به منظور بالا بردن راندمان تولید مثلی در گله های گوسفند استان. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی- ترویجی. مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی استان کرمانشاه.
مرکز آمار ایران (1396). نتایج تفضیلی آمارگیری از دامداری­های کشور. سازمان برنامه و بودجه کشور. ریاست جمهوری. قابل دسترس در https://www.amar.org.ir/Portals/0/News/1396/a-dams96.pdf.
نعمت الهی، ا. و  ایزدی، غ.  ع. (1384). بررسی کشتارگاهی فعالیت تولید مثلی میش های ماکویی. مجموعه مقالات دومین سمینار پژوهشی گوسفند و بز کشور.
Abecia, J.A., Chemineau, P., Gómez, A., Palacios, C., Keller, M. and Delgadillo, J.A. (2012). Exposure to photoperiod-melatonin-induced, sexually-activated rams after weaning advances the resumption of sexual activity in post-partum Mediterranean ewes lambing in January. Veterinary Sciences, 4(1), 4. doi:10.3390/vetsci4010004.
Arroyo, J., Sánchez-Hernández, N.J., Ávila-Serrano, N.Y., Camacho-Escobar, M.A. and Rodríguez-De-La-Torre, M. (2016). Reproductive seasonality in creole hair sheep in the tropic. Tropical Animal Health and Production, 48(1): 219–222. https://doi.org/10.1007/s11250-015-0927-z.
Arthur, G.H., Noakes, D.E. and Pearson, H. (1989). Normal reproductive function. In: Veterinary Reproduction and Obstetrics. Editor: Saunders WB. London, Balliere Tindall pp. 22-24.
Bartlewski, P.M., Beard, A.P., Cook, S.J. and Rawlings, N.C. (1998). Ovarian follicular dynamics during anoestrus in ewes. Journal of Reproduction and Fertility. 113: 275-285.
Cahill, L.P. (1981). Folliculaogenesis in the sheep as influenced by breed, season and oestrous cycle. Journal of Reproduction and Fertility. (Suppl) 30: 135-142.
Cushman, R.A., Allan, M.F., Kuehn, L.A., Snelling, W.M., Cupp, A.S.  and Freetly, H.C. (2009). Evaluation of antral follicle count and ovarian morphology in crossbred beef cows: Investigation of influence of stage of the estrous cycle, age, and birth weight. Journal of Animal Sciences.87:1971-1980.
Forcada, F. and Abecia, J.A. (2006). The effect of nutrition on the seasonality of reproduction in ewes. Reproduction Nutrition and Development. 46: 355-365.
Forcada, F., Abecia, J.A. and Sierra, I. (1992). Seasonal changes in oestrous activity and ovulation rate in Rasa Aragonesa ewes maintained at two different body conditions levels. Small Ruminant Research. 8: 313-324.
Gómez-Brunet, A., López-Sebastian, A., Muñiz-Herrando, E. and Cabellos, B. (1992). Función lutealy secreción de LH durante el anoestro post-parto en ovejas Manchegas: Influencia de la época del parto y tipo de destete. Investigación Agraria. Producción y Sanidad Animales.7 (3): 169-183.
Gómez-Brunet, A., Santiago-Moreno, J., Toledano-Diaz, A. and López-Sebastián, A. (2012). Reproductive seasonality and its control in Spanish sheep and goats. Tropical and Subtropical Agroecosystems, 15(1).
Juengel, J.L. and Niswender, G.D. (1999). Molecular regulation of luteal progesterone synthesis in domestic ruminants. Journal of Reproduction and Fertility. (Suppl) 54: 193-205.
Lass, A. and Brinsden, P. (1999). The role of ovarian volume in reproductive medicine. Human Reproduction Update. 5: 256- 266.
López-Sebastián, A., Palacio, M., Gómez-Brunet, A. (1991). Techniques for the improvement of fertility and prolificacy of anoestrus ewes in Spain. FAO/IAEA. Isotope aided studies on sheep and goat production.1: 157-164.
Murasawa, M., Takahashi, T., Nishimoto, H., Yamamoto, S., Hamano, S. and Tetsuka, M. (2005). Relationship between ovarian weight and follicular population in heifers. Journal of Reproductionand Development. 51: 689- 693.
Noel, B., Bister, J.L. and Paquay, R. (1993). Ovarian follicular dynamics in Suffolk ewes at different periods of the year. Journal of Reproduction and Fertility. 99: 695-700.
Ortavant, R., Pelletier, J., Ravault, J.P., Thimonier, J. and Volland-Nail, P. (1985). Photoperiod: main proximal and distal factor of the circannual cycle of reproduction in farm mammals. Oxford Review of Reproductive Biology. 7: 306-345.
Santiago-Moreno, J., Gonzalez-Bulnes, A., Gómez-Brunet, A. and López-Sebastían, A. (2000). Effect of season on the resumption of postpartum cyclic ovarian activity in Mouflon (Ovis gmelini musimon) and Manchega sheep (Ovis aries). Small Ruminant Research. 36: 69-74.
Sefidbakht, N., Mostafavi, M.S. and Farid, A. (1977). Effect of season of lambing on postpartum ovulation conception and follicular development of four fat-tailed Iranian breeds of sheep. Journal of Animal Sciences. 45:305-310.
Thimonier, J., Terqui, M. and Chemineau, P. (1986). Conduite de la reproduction des petits ruminants dans les différents parties du monde. In: Proceedings of an International Symposium on the Use of Nuclear Techniques in Studies of Animal Production and Health in Different Environments, International Atomic Energy Agency, Vienna, pp 135-147.
Thimonier, J. and Mauléon, P. (1969). Variations saisonnières du comportement d´oestrus et des activités ovariennes et hypophysaires chez les ovins. Annales de Biologie Animale Biochimie, Biophysique. 9: 233-250.
Valls Ortiz, M. (1983). Frequent lambing of sheep flocks in Spain: Productivity and management consequences. Livestook Production Science.10: 49-58.
Wheeler, A.G. and Land, R.B. (1977). Seasonal variation in oestrus and ovarian activity of Finnish-andrace Tasmanian-Merino and Scottish-Blackface ewes. Animal Production. 24: 363-376.