نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد تغذیه دام، بخش مهندسی علوم دامی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

2 استاد تغذیه دام، دانشکده کشاورزی، بخش مهندسی علوم دامی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

3 دانشیار تغذیه دام، دانشکده کشاورزی، بخش مهندسی علوم دامی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

4 استادیار تغذیه دام، دانشکده کشاورزی، بخش مهندسی علوم دامی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

5 دانش آموخته دکتری تغذیه دام، بخش مهندسی علوم دامی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

چکیده

هدف از این مطالعه بررسی ترکیب شیمیایی علف خشک کنگر وحشی و تاثیر جایگزینی آن با علف خشک یونجه و کاه گندم بر قابلیت هضم مواد مغذی، سنتز پروتئین میکروبی، فراسنجه‌های شکمبه و خون بود. در این آزمایش از 4 راس گوسفند نر کرمانی با میانگین وزنی 5/2±55 کیلوگرم در قالب طرح مربع لاتین در چهار دوره 21 روزه استفاده شد. جیره‌ها شامل: 1) جیره شاهد (بدون علف خشک کنگر وحشی)، 2) جیره دارای 10 درصد علف خشک کنگر وحشی، 3) جیره دارای 20 درصد علف خشک کنگر وحشی و 4) جیره دارای 30 درصد علف خشک کنگر وحشی بود. ماده آلی، چربی خام و الیاف نامحلول در شوینده خنثی علف خشک کنگر وحشی از یونجه خشک بالاتر، و پروتئین خام و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی علف خشک کنگر وحشی کمتر از یونجه خشک بود (05/0>p). نیتروژن مصرفی، دفعی و درصد نیتروژن ابقاء شده، نیتروژن آمونیاکی و pH مایع شکمبه تغییری نکرد. کمترین تعداد پروتوزآ و گونه‌های آن با مصرف جیره دارای 30 درصد علف خشک کنگر وحشی به‌دست آمد (05/0>p). غلظت گلوکز خون در گوسفندان تغذیه شده با جیره دارای 20 درصد علف خشک کنگر وحشی حداکثر بود (05/0>p). براساس نتایج این پژوهش، ترکیب شیمیایی علف کنگر وحشی و مقایسه آن با علوفه‌هایی نظیر کاه و یونجه، نشان می‌دهد که این گیاه از نظر مواد مغذی به‌خصوص انرژی قابل متابولیسم و مواد فیبری در سطح مناسبی بوده و به نظر می‌رسد می‌توان از آن به‌عنوان بخشی از علوفه در جیره گوسفندان بدون ایجاد مشکل در دام‌ها استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

احمدی، ز. (1383). تعیین و مقایسه ویژگی‌های کیفی و میزان ذخایر هیدرات‌های کربن محلول سه فرم رویشی گیاهان مرتعی در مراحل مختلف فنولوژیک، پایان نامه کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران.
اکبری­افجانی، ا.، زالی، ا.، گنج­خانلو، م.، دهقان­بنادکی، م. و امامی، ع. (1391). اثر سطوح مختلف ذرت سیلو شده و یونجه خشک بر فراسنجه‌های شکمبه و تولید شیر گاوهای هلشتاین. پژوهش‌های علوم دامی. شماره 22. ص ص. 108-87.
آمارنامه کشاورزی. (1390). دفتر آمار و فناوری اطلاعات، معاونت برنامه ریزی و اقتصادی، وزارت جهاد کشاورزی.
امیرخانی، م.، دیانتی، ق. و مصداقی، م. (1386). بررسی کیفیت علوفه دو گونه علف گندمی در سه مرحله فنولوژیکی  Agropyron critatum  و Thinopyrum intermedium در پارک گلستان، فصلنامه پژوهش و سازندگی، ص.65-62.
ایلامی، ب.، نوروزیان، ح.، موذنی جولا، غ. و کریمی، ع. (1375). مقایسه آثار استفاده از گیاه مرتعی جاشیر و یونجه در خصوصیات پرواری گوسفند کبوده، اولین پژوهشی تغذیه دام و طیور کشور، موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، کرج.
ایوبی­فر، م.، قره­باش­آشور، م.، بیات­کوهسار، ج. و فریور، ف. (1395). تاثیر استفاده از افزودنی­های مختلف بر قابلیت هضم و فراسنجه­های تخمیری سیلاژ گیاه کنگر. نخستین همایش ملی گیاهان دارویی معطر و ادویه­ایی. دانشگاه گنبد کاووس. ص. 4-1.
حاج­محمدی، م.، طهماسبی، ر.، دیانی، ا. و خضری، ا. (1398). تاثیر تغذیه سطوح مختلف گیاه مرتعی کما (Ferula ovina) بر سنتز پروتئین میکروبی و فراسنجه­های شکمبه­ای در گوسفند. نشریه علوم دامی. شماره 123. ص. 30-17.
حاج­محمدی، م.،  طهماسبی، ر.، دیانی، ا. و خضری، ا. (1394). تأثیرجایگزینی علوفه خشک یونجه با گیاه مرتعی کما بر مصرف خوراک، قابلیت هضم و فراسنجه‌های خون در گوسفند. تحقیقات دام و طیور. شماره 3. ص. 33-23.
حشمتی، غ.، باغانی، م. و بذرافشان، ا. (1385). مقایسه ارزش غذایی 11 گونه مرتعی شرق استان گلستان ، فصلنامه پژوهش و سازندگی، جلد 73. ص. 95-91.
خالداری، م. (1382). اصول پرورش گوسفند و بز. انتشارات جهاد دانشگاهی. واحد تهران.
دانش­مسگران، م.، طهماسبی، ع. و وکیلی، س.ع. (1387) .هضم و سوخت و ساز در نشخوارکنندگان. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، 261 ص.
دهقانی­سانیج، م.، افضل­زاده، ا.، کامران­یزدی، ر. و نوروزیان، م. ع. (1393). تاثیر جایگزینی یونجه با علوفه کنگر فرنگی بر گوارش‌پذیری، عملکرد و خصوصیات لاشه بره‌های پرواری لری-بختیاری. مجله تولیدات دامی دانشگاه تهران. شماره 1. ص. 20-11.
شاکری، پ.، ریاسی، ا.، علیخانی، م.، قربانی، غ. و فضایلی، ح. (1390). بررسی اثرات سیلاژ محصول فرعی پسته بر سنتز پروتئین میکروبی و عملکرد کلیه‌ها در گوساله‌های نر هلشتاین، پژوهش‌های علوم دامی، شماره 3. ص. 102- 98.
طهمورث­پور، م.م.، و طهماسبی، ع. (1386). ارزیابی مواد خوراکی دام و طیور، انتشارات دانشگاه فردوسی، ص. 173-166.
عبادی، م.، محمدآبادی، ط.، طباطبایی وکیلی، ص.، چاجی، م. و میرزاده، خ. (1396).  بررسی اثر جایگزینی گیاه سوبابل به­جای یونجه بر عملکرد بزهای شیرده نجدی. نشریه پژوهش­های علوم دامی ایران. شماره 9. ص. 169-158.
کرمشاهی­امجزی، خ.،  دیانی، ا، طهماسبی، ر. و خضری، ا. (1396). تاثیر تغذیه سیلاژ خارشتر و ضایعات خرما بر مصرف ماده خشک، قابلیت هضم مواد مغذی و فراسنجه­های خونی در گوسفند. فصلنامه پژوهش­های تولیدات دامی،شماره 16. ص. ۱10-۱03.
کریمی، ع.، روغنی، ا.، ضمیری، م. ج. و زاهدی فر، م. (1383). ارزش تغذیه ای کنگر و یونجه در تغذیه گوسفند. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. شماره 1.
نوری­نوروزی، ح.، چاجی، م.، بیگی­نصیری، م. ت.، محمدآبادی، ط. و بوجارپور، م. (1393). تعیین ترکیب شیمیایی گیاه پنیرک و سطح مناسب جایگزینی آن با یونجه در جیره غذایی گوسفندان. نشریه پژوهش­های علوم دامی. شماره 42. ص.32-21.
نیکخواه، ع. (1364). پرواربندی در ایران. اولین سمینار پرواربندی، هفت تپه، خوزستان.
AOAC, (2005). Association of official analytical chemists, 1990. Official methods of analysis. Fourteen Edition. AOAC, Washington, DC.
Arzani, H. (1994). Some aspects of estimating short term and long term rangeland carrying capacity in the western Division of New South Wales. Ph.D. Thesis, University of New South Wales. Australia.
Azeez, O.H and Kheder, A.E. (2012). Effect of Gundelia tournefortii on some biochemical parameters in dexamethasone-induced hyperglycemic and hyperlipidemic mice. Iraqi Journal of Veterinary Sciences. 26(7):73-79.
Broderck, G.A. and Kang, J.H. (1980). Automated simultaneous determination of ammonia and total amino acids in ruminal fluid and in vitro media. Journal of Dairy Science. 63: 64-75.
Cassida, K.A., Barton, B., Hough, A., Wiedenboeft, R.L. and Guillard, K. (1994). Feed intake and apparent digestibility of hay-supplemented brassica diets for lambs. Journal of Animal Science 72: 1623–1629.
Chen, X.B. and Gomes, M.J. (1995). Estimation of microbial protein supply to sheep and cattle based on urinary excretion of purine derivatives-an over view of the technical details. Occasional Publication, Rowette Research Institute, Aberdeen. UK.
Cohen, R.D.H, Iwaasa, A.D., Mann, M.E., Coxworth, E. and Kernan, J.A. (1989). Studies on the feeding value of Kochia scoparia (L.) Schrad. Hay for beef cattle. Canadian Journal of Animal Science. 69: 735-743.
Depeters, E.J., Ferguson, J.D. (1992). Non-protein nitrogen and protein distribution in the milk of cows. Journal of Dairy Science. 75: 3192-3209.
Ereifej, K.H., Feng, H., Rababah, T., Almajwal, A. Aludatt, M., Gammoh, S. and Oweis, L. (2015). Chemical Composition, Phenolics, Anthocyanins Concentration and Antioxidant Activity of Ten Wild Edible Plants. Food and Nutrition Sciences. 6: 581-590.
Istasse, L., Vaneenaeme, C., Evrard, P., Gabriel, A., Baldwin, P., Maghuinrogister, G. and Bienfait, J.M. (1990). Animal performance, plasma hormones and metabolites in Holstein and Belgian Blue growing fattening cattle. Journal of Animal Science. 68: 2666-2673.
Ghannadi, A., Sajjadi, S.E. and Beigihasan, A. (2012). Composition of the essential oilof Ferula ovina Boiss. From Iran. DARU. Journal of Pharmaceutical Sciences. 10:165-167.
Kamalak, A., Canbolat, O., Gurbuz, Y. and Ozay, O. (2005). Comparison of in vitro gas production technique with in situ nylon bag technique to estimate dry matter degradation Czech. Journal of Animal Sciences. 50: 60-67.
Karabulut, A., Ozgur Ozkan, C., Kamalak, A. and Cabolat, O. (2006). Comparison of the nutritive value of a native turkishforage jumbleweed hay (Gandelia toumefortiz), Wheat straw and alfalfa hay using in situ and in vitro measurements with sheep. Archivos Latinoamericanos de Producción Animal. 14(3):78-83.
Khalil, J., Sawaya, W.N. and Hyder, S.Z. (1986). Nutrient composition of Atriplex leaves grown in Saudi Arabia. Journal of Range Management Archives, 39(2):104-107.
Latimer, K.S., Mahaffey, E.A. and Prasse, K.W. (2003). Duncan and Prasseís Veterinary Laboratory Medicine: Clinical Pathology, 4th ed. Iowa State University Press.
Maccarone, E., Fallica, B., Fancella, F., Mauromicale, G., Raccuia, S.A. and Foti, S. (1999). Possible alternative utilization of cynara spp II. Chemical characterization of their grain oil. Industrial Crops and Products. 10:229-237
Mackle, R., Dwyer, D.A., Ingvartsep, K.l., Chouinard, P.Y., Ross, D.A. and Bauman, D.E. (2000). Evaluation of whle blood and plasma in the interorgan supply of free amino acid for the mammary gland of lactating dairy cows. Journal of Dairy Science. 83: 1300-1309.
Ogimoto, K. and Imai, S. (1981). Atlas of rumen microbiology. Japan scientific press. Tokyo. Japan.
Raccuia, S.A. and Melilli, M.G. (2004). Cynara cardunculus L, a potential source of inline in Mediterranean environment. Screening of genetic variability. Australian Journal of Agricultural Research. 55:693-698.
SAS, (2008). SAS User’s Guide Statistics. Version 9.2 Edition. SAS Inst., Inc., Cary NC.
Tunçtürk, M., Eryiğit, T., Sekeroglu, N. and Özgökçe, F. (2015). Chemical composition of some edible wild plants grown in Eastern Anatolia. American Journal of Essential Oils and Natural Products. 2 (3): 31-34.
Valizadeh, R., Madayni, M., Sobhanirad, S., Salemi, M. and Norouzian, M.A. (2009). Value of kangar (Gandelia toumefortiz) hay and the growth performance feeding of Baluchi lambs fed by diets containing this hay. Journal of Animal and Veterinary Advances. 8(7):1332-1336.
Van Soest, P.J. (1982). Use of detergents in analysis of detergents in analysis of fibrous feeds. A rapid method for the determination of fiber and lignin. Association of Official Agricultural Chemists. 46:829-835.