نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشی بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویجی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.

2 استادیار گروه توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد.

چکیده

در این مطالعه ارزیابی اقتصادی واحدهای مرغداری گوشتی در استان فارس براساس برخی از ویژگی‌های مرغداری‌ها و مدیران این واحدها، اندازه‌گ‍یری و تحلیل بهره‌وری عوامل تولید و مقایسه میزان مصرف کنونی عوامل تولید با وضعیت بهینه انجام شد. با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی شده 86 مرغداری انتخاب و از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه داده‌های لازم جمع‌آوری شد. براساس نتایج اثر متغیرهای هزینه دان مصرفی، جوجه یک روزه، نیروی کار، واکسن و دارو و سوخت بر میزان تولید مرغ زنده مثبت و معنی‌دار است. میانگین بهره‌وری نهاده دان مصرفی و ضریب تبدیل برای نمونه مورد بررسی به‌ترتیب معادل 51/0 و 96/1 است. به ازای هر کارگر در یک دوره‌ی تولیدی به طور متوسط22740 کیلوگرم مرغ زنده تولید می‌شود. با توجه به مقادیر بهره‌وری نهایی محاسبه شده متغیر دان مصرفی بیشتر از حد بهینه و نیروی کار کمتر از حد بهینه استفاده شده است. مقادیر میانگین، حداقل و حداکثر بهره‌وری کل عوامل تولید محاسبه شده در نمونه انتخابی به‌ترتیب معادل 35/2، 38/1 و 26/3 می‌باشد. براساس نتایج اصلاح ساختار بازار در سطح کشتارگاه‌ها، استفاده بهینه از نهاده‌های دان مصرفی و نیروی کار، کاهش دوره‌ی پرورش و افزایش تعداد دوره‌ی جوجه‌ریزی در سال می‌تواند بر بهبود عایدی تولیدکنندگان در مقایسه با هزینه‌های انجام شده و بهره‌وری عوامل تولید مؤثر واقع شده و توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

- آمارنامه کشاورزی(1392). جلد دوم: دفتر آمار و فن‌آوری اطلاعات. وزارت جهاد کشاورزی. ص. 146.
- آمارنامه کشاورزی(1399). جلد دوم: دفتر آمار و فن‌آوری اطلاعات. وزارت جهاد کشاورزی. ص. 132.
- برادران، و. و قدسی، ی. (1396). تحلیل و مقایسه بهره‌وری و کارایی عوامل تولید مرغ گوشتی در استان‌های کشور. نشریه علوم دامی (پژوهش و سازندگی). شماره 117، ص ص. 94- 77.
- پاکروان، م.، مهرابی بشرآبادی، ح.، شکیبایی، ع. و اسماعیلی، ع. (1388). تعیین کارایی برای تولید کنندگان کلزا در شهرستان ساری. تحقیقات اقتصاد کشاورزی. شماره 9 (1)، ص ص. 77-92.
- پورکند، ش. و معتمد، م. ک. (1390). تجزیه و تحلیل بهره‌وری عوامل تولید در صنعت طیور مرغ گوشتی؛ مطالعه موردی استان گیلان، تحقیقات اقتصاد کشاورزی. شماره 3 (4)، ص ص. 116- 99.
- حاج رحیمی، م. و کریمی، ا. (1388). تجزیه و تحلیل بهره وری عوامل تولید صنعت پرورش مرغ گوشتی در استان کردستان، اقتصاد کشاورزی و توسعه. شماره 66 ، ص ص. 17-1.
- دبرتین، دیوید ال. (1376). اقتصاد تولید کشاورزی، ترجمه دکتر محمد قلی موسی نژاد و دکتر رضا نجارزاده، مؤسسه تحقیقات اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس. ص ص. 472-1.
- راسخ جهرمی، ع. (1391). اندازه‌گیری و تحلیل بهره‌وری عوامل تولید در صنعت پرورش مرغ گوشتی، مطالعه موردی: استان فارس، ششمین همایش هفته پژوهش دانشگاه پیام نور استان اصفهان. ص ص. 11- 1.
- رحمانی، ر. (1399). بررسی ساختار بازار مرغ گوشتی در سطوح تولیدکننده و عمده‌فروشی؛ مطالعه موردی استان فارس، تحقیقات اقتصاد کشاورزی. شماره 12 (2)، ص ص. 234 – 211.
- سازمان جهاد کشاورزی استان فارس، معاونت بهبود تولیدات دامی. (1385). وضعیت پرورش و تولیدات طیور، زنبور عسل و مرغ بومی استان فارس، گذشته، حال،آینده. ص ص. 67- 1.
- سازمان جهاد کشاورزی استان فارس، مدیریت توسعه بازرگانی، (1399).گزارشات هفتگی پایش بازار محصولات کشاورزی. ص ص. 18 – 1.
 - سرمد، ز.، حجازی، ا. و بازرگان، ع. (1388). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران، نشر آگه. ص ص. 410- 1.
- سلامی، ‌ح. (1376). مفاهیم و اندازه‌گیری بهره‌وری در کشاورزی. اقتصاد کشاورزی و توسعه. شماره 18(5)، ص ص. 32-7.‎
- شوروئی، الف.، طهماسبی، ر.، میرزایی خلیل آبادی، ح. و دیانی، ا. (1396). تعیین مقدار بهینه نهاده­ها و اندازه واحدهای مرغداری شهرستان کرمان، تحقیقات اقتصاد کشاورزی. شماره 9 (1)، ص ص. 124-109.
- طالع زاری، م. (1379). اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل بهره‌وری عوامل تولید در صنعت طیور گوشتی استان سمنان، پایان نامه کارشناسی ارشد، مرکز آموزش عالی امام خمینی (وابسته به معاونت آموزش و تحقیقات وزارت جهاد سازندگی سابق).
- عاشری، الف. و کریم زاده، ی. (1389). محاسبه بهره‌وری عوامل تولید در مرغداری‌های گوشتی استان آذربایجان غربی، علوم دامی (پژوهش و سازندگی). شماره 86 ، ص ص. 7-2.
- قلی زاده، ح.، رستمیان مطلق، ز.، بادسار، م. و شمس، ع. (1396). فرهنگ و دانش تغذیه­ای و ارتباط آن با ناامنی غذایی در خانوارهای روستایی شهرستان کرمانشاه، پژوهش­های روستایی. شماره 8 (1)، ص ص.  67-54.
- محمدی, الف.، و مشایخی، ب.، موسوی، س.ن. (1391). سنجش بهره‌وری در مرغداری‌های گوشتی خصوصی و تعاونی در استان تهران، تعاون و کشاورزی. شماره 2 (8)، ص ص.  124-107.‎
- نبی‌ئیان، ص. (1384). بررسی بهره‌و‌ری و تخصیص بهینه عوامل تولید گوشت مرغ در دو بخش تعاونی و خصوصی در استان کرمان، پنجمین کنفرانس دوسالانه اقتصاد کشاورزی ایران، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان. ص ص. 10- 1.
- Abdrofi, I., Ismail, M.M., Kamal, H.A.W. & gabdo, B. H. (2017). Economic analysis of broiler production in Peninsular Malaysia, International Food Research Journal, 24 (2): 761 – 766.
- Al-Fawwaz, T. M. & Al-Sharafat, A., (2013). Estimation of resource use efficiency in broiler farms: A marginal analysis approach, Global Journal of finance and banking Issues, 7 (7): 1-8.
- Elsedig, E.A.A., Mohd, M.I., & Fatimah, M.A. (2015). Assessing the competitiveness and comparative advantage of broiler production in Johor using policy analysis matrix, International Food Research Journal, 22 (1): 116 – 121.
- Food and Agricultural Organizations of the United Nations, (2019). Crops and livestock products, available at: https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL.
- Godfray, H. C. J., Aveyard, P., Garnett, T., Hall, J. W., Key, T. J., Lorimer, J., & Jebb, S. A. (2018). Meat consumption, health and the environment. Science, 361: 63-99.
- Gogaev, O. K., Ostaev, G. Y., Tihonova, A. V., Khosiev, B. N., Ryzhkova, O. I., Turieva, E. P., & Nekrasova, E. V. (2019). Poultry meat processing: economic efficiency, management and decision making. Indo American Journal of Pharmaceutical Sciences, 6(4):8173-8179.
- Grepay, N. A. (2009). The main factors affecting poultry production in Libya, Acta Scientiarum Pololonorum Oeconomia, vol. 8(4), pp. 43-49, Warsaw University of Life Sciences, Warszawa, available at:http://www.aqua.ar.wroc.pl/acta/pl/full/14/2009/000140200900008000040004300049.pdf.
- Griffin, J. M., Kelly, P. J., & Nardari, F. (2010). Do market efficiency measures yield correct inferences? A comparison of developed and emerging markets. The Review of Financial Studies, 23(8): 3225-3277.
-Hayati, K., & Atilgan, A. (2007). Effect of Season on Broiler Performance and Sustainability of Broiler Production J. Sustainable Agriculture, 31:113-124.
- Heydari, A., Gheisari, H., & Yasini, S. A. (2017). Survey on the Effects of Electron Beam Irradiation on Chemical Quality and Sensory Properties on Ostrich Meat. Tolooebehdasht, 16(3):56-66.
- Lusk, J. L., & Tonsor, G. T. 2016. How meat demand elasticities vary with price, income, and product category. Applied Economic Perspectives and Policy, 38(4): 673-711.
- Mahmoodieh, M. R., Rahimian, Y., Asgarian, F., Valiollhi, M. R., Rafiee, A., Hadadi, G. A., & Ghaedi, H. (2013). The economic evaluation and financial analysis of dairy farms in Chahar-mahal and Bakhtiari Province (Case study of Shahrekord County). Applied Science Report, 1(3): 67 - 71.
- Nunes, A. V., Peres, C. A., Constantino, P. D. A. L., Santos, B. A., & Fischer, E. (2019). Irreplaceable socioeconomic value of wild meat extraction to local food security in rural Amazonia. Biological Conservation236, 171-179.
 - O’Donnell, C. J., Chambers, R. G., & Quiggin, J. (2010). Efficiency analysis in the presence of uncertainty. Journal of Productivity Analysis, 33(1), 1-17.
- Vranken, L., Avermaete, T., Petalios, D., & Mathijs, E. (2014). Curbing global meat consumption: Emerging evidence of a second nutrition transition. Environmental Science & Policy, 39, 95-106.
- Wen, C., Yan, W., Zheng, J., Ji, C., Zhang, D., Sun, C., & Yang, N. (2018). Feed efficiency measures and their relationships with production and meat quality traits in slower growing broilers. Poultry Science, 97(7), 2356-2364.      
- Zare Mehrgerdi, M. R., Ziaabadi, M., Ayatollahi Mehrgardi, A., & Dayani, O. (2015). Measuring productivity factors in broiler breeding industry using fuzzy regression. Journal of Livestock Science and Technologies, 3 (1), 34 – 40.