علوم دامی

زنبور عسل

ارزیابی رفتارهای بهداشتی Uncapping & Removing کلنی های زنبورعسل ایرانی (Apis mellifera meda) در مقابل کنه واروآ (Varroa destructor) در استان کرمانشاه

عطااله رحیمی؛ شبنم پری چهره

دوره 37، شماره 144 ، آذر 1403، صفحه 3-16

https://doi.org/10.22092/asj.2023.363059.2330

چکیده

به دلیل اثرات نامطلوب کنه کش‌های سنتتیک مورد استفاده جهت کنترل کنه واروآ، امروزه استفاده از روش‌های غیر شیمیایی نظیر بهبود رفتارهای بهداشتی یا ایجاد لاین‌های بهداشتی مقاوم زنبورعسل علیه کنه واروآ مورد توجه است. به همین منظور، مطالعه حاضر با هدف بررسی رفتارهای بهداشتی Uncapping & Removing150 کلنی زنبورعسل آلوده به کنه واروآ از پنج شهرستان ... بیشتر به دلیل اثرات نامطلوب کنه کش‌های سنتتیک مورد استفاده جهت کنترل کنه واروآ، امروزه استفاده از روش‌های غیر شیمیایی نظیر بهبود رفتارهای بهداشتی یا ایجاد لاین‌های بهداشتی مقاوم زنبورعسل علیه کنه واروآ مورد توجه است. به همین منظور، مطالعه حاضر با هدف بررسی رفتارهای بهداشتی Uncapping & Removing150 کلنی زنبورعسل آلوده به کنه واروآ از پنج شهرستان استان کرمانشاه طی بازه‌ی زمانی 1398 الی 1399 با استفاده از روش ازت مایع انجام شد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که 48 ساعت بعد از ریختن ازت مایع، از لحاظ رفتارهای بهداشتی درپوش برداری و حذف نوزادان مرده بین کلنی‌های زنبورعسل شهرستان‌های مورد مطالعه اختلاف معنی‌دار وجود دارد (05/0< P). نتایج مقایسه میانگین‌ رفتارهای بهداشتی زنبورها 48 ساعت بعد از ریختن ازت مایع نشان داد که کلنی‌های زنبورعسل شهرستان صحنه با میانگین 48/85 درصد بالاترین و کلنی‌های زنبورعسل شهرستان سرپل ذهاب با میانگین 26/58 درصد کمترین رفتارهای بهداشتی درپوش برداری و حذف نوزادان مرده را نشان دادند. میانگین کل رفتارهای بهداشتی درپوش برداری و حذف نوزادان مرده جمعیت مورد مطالعه 48 ساعت بعد از ریختن ازت مایع 9/79 درصد بدست آمد. این درصد بالای بروز رفتارهای بهداشتی نشانگر این موضوع است که رفتار بهداشتی درپوش برداری و حذف نوزادان مرده در جمعیت زنبورعسل استان کرمانشاه در حد مطلوبی بیان می‌شود. در مجموع، می‌توان نتیجه گرفت که کلنی‌های زنبورعسل استان کرمانشاه با انجام رفتارهای بهداشتی توانایی دفاع از خود در مقابل کنه واروآ را دارند و می‌توان با اجرای برنامه‌های اصلاح نژادی میزان این رفتار را در کلنی‌های زنبورعسل این استان بهبود بخشید.

تغذیه دام و طیور

تاثیر نوع چربی جیره و ویتامین E بر عملکرد و فراسنجه‌های خونی بلدرچین ژاپنی

میرحسن بیرانوند؛ امین کاظمی زاده

دوره 37، شماره 144 ، آذر 1403، صفحه 17-30

https://doi.org/10.22092/asj.2023.361808.2297

چکیده

هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر سطوح مختلف چربی جیره و ویتامین E بر عملکرد رشد و فراسنجه‌های خونی بلدرچین ژاپنی بود.آزمایش با تعداد 320 قطعه بلدرچین یک روزه در قالب طرح کاملاً تصادفی با 20 واحد آزمایش شامل 5 گروه، 4 تکرار و تعداد 16 قطعه جوجه بلدرچین در هر تکرار انجام شد. گروه‌های آزمایشی شامل: 1) جیره پایه (شاهد)، 2) جیره پایه حاوی 2 درصد روغن ... بیشتر هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر سطوح مختلف چربی جیره و ویتامین E بر عملکرد رشد و فراسنجه‌های خونی بلدرچین ژاپنی بود.آزمایش با تعداد 320 قطعه بلدرچین یک روزه در قالب طرح کاملاً تصادفی با 20 واحد آزمایش شامل 5 گروه، 4 تکرار و تعداد 16 قطعه جوجه بلدرچین در هر تکرار انجام شد. گروه‌های آزمایشی شامل: 1) جیره پایه (شاهد)، 2) جیره پایه حاوی 2 درصد روغن سویا، 3) جیره‌پایه حاوی 2 درصد روغن پیه، 4) جیره‌پایه حاوی 2 درصد روغن سویا و 200 میلی‌گرم در کیلوگرم ویتامین E، 5) جیره‌پایه حاوی 2 درصد روغن پیه و 200 میلی‌گرم در کیلوگرم ویتامین E بودند. نتایج نشان داد تیمار حاوی 2 درصد روغن پیه و ویتامین E باعث افزایش در وزن پرندگان نسبت به تیمار شاهد شد (05/0>P). کم‌ترین مصرف خوراک و ضریب تبدیل غذایی در پرندگانی که گروه‌های حاوی روغن سویا یا پیه به همراه ویتامین E دریافت کرده بودند مشاهد شد. درصد ماندگاری تحت تأثیر گروه‌های آزمایشی قرار نگرفت (05/0<P). بالاترین میزان شاخص تولید مربوط به پرنده‌های تغذیه شده با سطح دو درصد روغن پیه و E بود. اثر گروه‌های آزمایشی بر فراسنجه‌های خونی شامل پروتئین کل، آلبومین، گلوکز، کلسترول، تری‌گلیسرید، LDL، HDL معنی‌دار نبود (05/0<P). در کل استفاده از دو درصد روغن پیه به همراه ویتامین E در جیره پرندگان باعث بهبود عملکرد بلدرچین شد.

تغذیه دام و طیور

اثرات فرآوری بقایای بوجاری گندم با آنزیم و پروبیوتیک بر عملکرد، خصوصیات لاشه، قابلیت هضم مواد مغذی و مورفولوژی روده در جوجه‌های گوشتی

محمود صحرائی؛ نادر اسدزاده؛ اکبر یعقوبفر

دوره 37، شماره 144 ، آذر 1403، صفحه 31-50

https://doi.org/10.22092/asj.2023.363236.2339

چکیده

این آزمایش به منظور ارزیابی بقایای بوجاری گندم فرآوری شده در تغذیه جوجه‌های گوشتی انجام شد. تعداد432 قطعه جوجه گوشتی (راس 308 ) در قالب نه تیمار غذایی با چهار تکرار با 12 قطعه جوجه در هر تکرار به صورت طرح کاملاً تصادفی به مدت 42 روز مورد استفاده قرار گرفت. تیمارها شامل 1- جیره پایه حاوی ذرت و کنجاله سویا 2- جیره پایه با جایگزینی 15 درصد ذرت با ... بیشتر این آزمایش به منظور ارزیابی بقایای بوجاری گندم فرآوری شده در تغذیه جوجه‌های گوشتی انجام شد. تعداد432 قطعه جوجه گوشتی (راس 308 ) در قالب نه تیمار غذایی با چهار تکرار با 12 قطعه جوجه در هر تکرار به صورت طرح کاملاً تصادفی به مدت 42 روز مورد استفاده قرار گرفت. تیمارها شامل 1- جیره پایه حاوی ذرت و کنجاله سویا 2- جیره پایه با جایگزینی 15 درصد ذرت با بقایای بوجاری گندم 3- جیره پایه با جایگزینی 30 درصد ذرت با بقایای بوجاری گندم 4- جیره 2 + 500 گرم ‌در تن آنزیم ناتوزیم پلاس 5- جیره 3 +500 گرم ‌در تن آنزیم ناتوزیم پلاس 6- جیره 2 + 150 گرم در تن پروتکسین 7- جیره 3 + 150 گرم در تن پروتکسین 8- جیره 2 + 75 گرم در تن آنزیم ناتوزیم پلاس و 250 گرم در تن پروتکسین 9- جیره 3 + 75 گرم در تن ناتوزیم پلاس و 250 گرم در تن پروتکسین بود. بالاترین شاخص کارآیی تولید در تیمارهای شاهد، جیره حاوی 15 درصد بوجاری گندم با و بدون ‌آنزیم، پروبیوتیک و ‌آنزیم+ پروبیوتیک مشاهده شد(05/0>P). بیش‌ترین طول ویلی در تیمارهای دریافت‌کننده 15 درصد بوجاری گندم + ‌آنزیم+ پروبیوتیک مشاهده شد(05/0 P<)، به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که می‌توان از بقایای بوجاری گندم در جیره-های غذایی جوجه‌های گوشتی به میزان 15 درصد به همراه افزودن 250 گرم ‌آنزیم + 75 گرم پروبیوتیک در تن جیره غذای، بدون اثرات منفی بر عملکرد، شاخص تولید و قابلیت هضم مواد مغذی استفاده نمود.

تغذیه دام و طیور

اثرات استفاده از گوانیدینواستیک اسید در جیره‌های کم پروتئین بر عملکرد، خصوصیات لاشه و فراسنجه‌های خونی جوجه‌های گوشتی

سیدمحمدعلی میرحسینی؛ سید ناصر موسوی؛ علی افسر

دوره 37، شماره 144 ، آذر 1403، صفحه 51-64

https://doi.org/10.22092/asj.2023.363245.2341

چکیده

هدف از این مطالعه بررسی اثرات استفاده از گوانیدینواستیک اسید در جیره‌های کم پروتئین بر عملکرد، خصوصیات لاشه و فراسنجه‌های خونی جوجه‌های گوشتی بود. بدین منظور 240 قطعه جوجه گوشتی نر سویه راس 308 به 6 تیمار (فاکتوریل 2×3) و 4 تکرار با 10 پرنده در هر واحد آزمایشی تقسیم شدند. جیره‌های آزمایشی شامل سه سطح پروتئین جیره (100، 90 و 80 درصد از توصیه ... بیشتر هدف از این مطالعه بررسی اثرات استفاده از گوانیدینواستیک اسید در جیره‌های کم پروتئین بر عملکرد، خصوصیات لاشه و فراسنجه‌های خونی جوجه‌های گوشتی بود. بدین منظور 240 قطعه جوجه گوشتی نر سویه راس 308 به 6 تیمار (فاکتوریل 2×3) و 4 تکرار با 10 پرنده در هر واحد آزمایشی تقسیم شدند. جیره‌های آزمایشی شامل سه سطح پروتئین جیره (100، 90 و 80 درصد از توصیه راس 308، 2009) با و بدون افزودن گوانیدینواستیک اسید (06/0 درصد) بودند. نتایج نشان داد که افزایش وزن بدن با کاهش 20 درصدی پروتئین خام جیره در سن 24-11 روزگی و 42-25 روزگی به طور معنی‌داری کاهش یافت (05/0>P). کاهش پروتئین خام از 100% به 80%، ضریب تبدیل خوراک را به طور قابل توجهی در طول دوره رشد افزایش داد. اثر متقابل معنی‌دار بین سطح پروتئین خام و گوانیدینواستیک اسید برای مصرف خوراک در سنین 11-24 و 25-42 روزگی مشاهده شد. افزودن گوانیدینواستیک اسید به جیره حاوی 80 درصد پروتئین خام از سطح توصیه، مصرف خوراک کاهش داد. افزایش وزن بدن و ضریب تبدیل خوراک تحت تاثیر مکمل گوانیدینواستیک اسید قرار نگرفت. افزودن گوانیدنیواستیک اسید باعث افزایش نسبی بازده لاشه و کاهش معنی‌دار وزن قلب شد (05/0>P). به طور کلی مشخص شد کاهش پروتئین و آمینواسیدهای جیره به میزان 20 درصد توصیه، علیرغم تامین آمینواسیدهای ضروری موجب کاهش عملکرد شد و استفاده از مکمل گوانیدنیواستیک اسید باعث بهبود نسبی عملکرد لاشه شد اما تاثیری بر عملکرد جوجه‌های گوشتی تغذیه شده با جیره‌های کم پروتئین نداشت.

تغذیه دام و طیور

اثر افزودن آنزیم و پروبیوتیک در جیره حاوی سطوح مختلف انرژی بر عملکرد، ویژگی‌های لاشه، ریخت شناسی روده و جمعیت میکروبی روده جوجه ‌های گوشتی تغذیه شده با جیره بر پایه گندم-کنجاله سویا

سهیل یوسفی؛ منصور رضائی؛ محمد کاظمی فرد؛ بهرام شهره

دوره 37، شماره 144 ، آذر 1403، صفحه 65-78

https://doi.org/10.22092/asj.2023.360906.2286

چکیده

پژوهش حاضر به‌منظور بررسی افزودن آنزیم و پروبیوتیک در جیره حاوی سطوح مختلف انرژی قابل متابولیسم بر عملکرد، خصوصیات لاشه، ریخت شناسی روده و جمعیت میکروبی در جوجه‌های گوشتی تغذیه شده با جیره بر پایه گندم-کنجاله سویا انجام شد. این آزمایش با 8 تیمار و 5 تکرار و با استفاده از 400 قطعه جوجه گوشتی نر سویه تجاری راس- ۳۰۸ در ۲۴ روز انجام شد. تیمارها ... بیشتر پژوهش حاضر به‌منظور بررسی افزودن آنزیم و پروبیوتیک در جیره حاوی سطوح مختلف انرژی قابل متابولیسم بر عملکرد، خصوصیات لاشه، ریخت شناسی روده و جمعیت میکروبی در جوجه‌های گوشتی تغذیه شده با جیره بر پایه گندم-کنجاله سویا انجام شد. این آزمایش با 8 تیمار و 5 تکرار و با استفاده از 400 قطعه جوجه گوشتی نر سویه تجاری راس- ۳۰۸ در ۲۴ روز انجام شد. تیمارها شامل جیره با و بدون افزودن مولتی آنزیم ناتوزیم p (صفر و۵۰۰ گرم در تن) با و بدون افزودن پروبیوتیک لاکتوفید (صفر و 200 گرم در تن) و دو سطح انرژی قابل متابولیسم (2850 و 3100 کیلوکالری در کیلوگرم) در قالب طرح کاملاٌ تصادفی با آزمایش فاکتوریل2×2×2 انجام شد. افزایش سطح انرژی جیره به ۳۱۰۰ کیلوکالری بر کیلوگرم سبب بهبود مصرف خوراک، افزایش وزن در کل دوره آزمایش شد (05/0>P). افزودن پروبیوتیک و مولتی‌آنزیم سبب افزایش ارتفاع و عرض پرز، کاهش عمق کریپت و افزایش نسبت ارتفاع به عمق کریپت در دئودنوم روده جوجه ها در ۲۴سن روزگی شد (05/0>P). افزودن پروبیوتیک سبب افزایش جمعیت لاکتوباسیل و کاهش کلی فرم شد (05/0>P).افزایش سطح انرژی جیره به ۳۱۰۰ کیلوکاری بر کیلوگرم سبب افزایش جمعیت باکتری ها (لاکتوباسل، کلی فرم و کل باکتری‌ها) شد (05/0>P). اثر متقابل مولتی‌آنزیم، پروبیوتیک و انرژی بر جمعیت میکروبی دستگاه گوارش اثر معنی دار نداشت (05/0P>). بطور کلی افزودن آنزیم و پروبیوتیک به جیره با 3100 کیلوکالری انرژی قابل متابولیسم سبب افزایش مصرف خوراک و بهبود جمعیت میکروبی مفید شد.

تغذیه دام و طیور

تأثیراستفاده از سطوح مختلف افزودنی سین‌بیوتیک‌ بر عملکرد تولیدی، جمعیت میکروبی و ریخت‌سنجی روده کوچک جوجه‌های گوشتی تحت تنش مزمن گرمایی و برآورد نقطه بهینه سین‌بیوتیک با استفاده از مدل‌سازی خط شکسته

غلامرضا زابلی

دوره 37، شماره 144 ، آذر 1403، صفحه 79-92

https://doi.org/10.22092/asj.2023.361940.2302

چکیده

در این پژوهش تأثیرافزودن سطوح محتلف سین‌بیوتیک ‌به جیره برعملکرد، جمعیت میکروبی و ریخت‌سنجی روده‌کوچک جوجه‌های گوشتی در شرایط تنش گرمایی مزمن بررسی و سطح بهینه سین‌بیوتیک برآورد شد. در مجموع تعداد240 قطعه جوجه گوشتی راس- 308 یک روزه، به طور تصادفی در 4 گروه آزمایشی و 5 تکرار و 12 پرنده در هر تکرار اختصاص داده شد. تیمارهای آزمایشی شامل ... بیشتر در این پژوهش تأثیرافزودن سطوح محتلف سین‌بیوتیک ‌به جیره برعملکرد، جمعیت میکروبی و ریخت‌سنجی روده‌کوچک جوجه‌های گوشتی در شرایط تنش گرمایی مزمن بررسی و سطح بهینه سین‌بیوتیک برآورد شد. در مجموع تعداد240 قطعه جوجه گوشتی راس- 308 یک روزه، به طور تصادفی در 4 گروه آزمایشی و 5 تکرار و 12 پرنده در هر تکرار اختصاص داده شد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح 0، 5/0، 1 و 5/1 )گرم در کیلوگرم جیره( سین‌بیوتیک که به جیره آزمایشی (پایه) از 3 روزگی تا 42 روزگی اضافه گردید. تنش مزمن گرمایی برای همه گروه‌ها از روز 28 تا 42 اعمال شد (روزانه 6 ساعت، دمای 32 درجه سلسیوس از ده صبح تا 4 عصر). نتایج نشان داد تغذیه با سین‌بیوتیک باعث بهبود معنی‌دار افزایش وزن بدن و مصرف خوراک تا 28 روزگی و دوره تنش مزمن گرمایی شد (05/0≥p). بطوریکه گروه‌های دریافت‌کننده 1 و 5/1 گرم در کیلوگرم سین‌بیوتیک بالاترین عملکرد را داشتند. تیمارهای حاوی سین‌بیوتیک بر جمعیت میکروبی تأثیر معنی‌داری داشت و باعث افزایش جمعیت باکتری‌های تولیدکننده اسیدلاکتیک شد (05/0≥p). استفاده از سین‌بیوتیک در جیره باعث افزایش معنی دار ارتفاع پرز روده شد (05/0≥p). شاخص تولید اروپایی در تیمارهای حاوی 1 و 5/1 (گرم در کیلوگرم) سین‌بیوتیک افزایش معنی‌داری یافت (05/0≥p). نتایج پژوهش نشان می‌دهد که استفاده از سین‌بیوتیک در دوره تنش مزمن‌گرمایی با تغییر مثبت جمعیت میکروبی و ریخت سنجی روده، عملکرد را بهبود می‌دهد و بر اساس مدل‌سازی خطی و درجه دو، نقطه بهینه سطح سین‌بیوتیک برای افزایش وزن به ترتیب 3/1 و 42/1گرم در کیلوگرم جیره می‌باشد.

ژنتیک و اصلاح نژاد دام و طیور

بررسی احتمال انقراض گوسفند نژاد قره‌گل در ایران با استفاده از شبیه سازی دینامیک جمعیت

داودعلی ساقی؛ حمید رضا بهمنی؛ راضیه ساقی

دوره 37، شماره 144 ، آذر 1403، صفحه 93-108

https://doi.org/10.22092/asj.2023.363376.2344

چکیده

هدف از انجام این تحقیق بررسی وضعیت موجود و برآورد احتمال انقراض نژاد در معرض خطرگوسفند قره‌گل در کشور ایران بود. به همین منظور، داده‌های جمعیتی و فراسنجه‌های مورد نیاز از گله‌های گوسفند قره‌گل و منابع موجود درسالهای اجرای پروژه جمع‌آوری شدند. دو سناریوی دینامیک گذشته وآینده جمعیت با فرض ادامه شرایط موجود در زیستگاه گوسفند قره‌گل، ... بیشتر هدف از انجام این تحقیق بررسی وضعیت موجود و برآورد احتمال انقراض نژاد در معرض خطرگوسفند قره‌گل در کشور ایران بود. به همین منظور، داده‌های جمعیتی و فراسنجه‌های مورد نیاز از گله‌های گوسفند قره‌گل و منابع موجود درسالهای اجرای پروژه جمع‌آوری شدند. دو سناریوی دینامیک گذشته وآینده جمعیت با فرض ادامه شرایط موجود در زیستگاه گوسفند قره‌گل، با استفاده از روش تجزیه و تحلیل حیاتی جمعیت (PVA) و نسخه دهم نرم افزار VORTEX شبیه‌سازی شدند. شبیه‌سازی دینامیک جمعیت در گذشته با استفاده از فراسنجه‌های زیستی و فرضیات مورد استفاده، دینامیک واقعی جمعیت در گذشته را تقلید کرد. شبیه سازی دینامیک جمعیت در آینده نشان داد که با تداوم شرایط موجود، روند افزایش همخونی و کاهش تنوع ژنتیکی جمعیت مورد بررسی ادامه یافته و احتمال انقراض گوسفند قره‌گل در منطقه از سال 1438 امکانپذیر بوده و متوسط زمانیکه به اولین انقراض این نژاد درمنطقه باقیمانده 47/4 ± 08/51 سال برآورد شد. بر اساس نتایج تجزیه و تحلیل حساسیت فراسنجه‌ها، حذف میش‌های بالغ بیش از حذف معمول سالانه، فراوانی محدودیت غذایی و استفاده از نژادهای دیگر در جفتگیری، بیشترین اثر را بر معیارهای حیاتی در شبیه سازی آینده جمعیت داشتند که عمدتاً دلیل اقتصادی دارند.

تغذیه دام و طیور

بررسی تاثیر مصرف خوراک گازدهی شده با ازن بر عملکرد، خصوصیات لاشه و فراسنجه‌های خونی جوجه‌های گوشتی

سعید هونجانی؛ سید داود شریفی؛ رضا صادقی؛ شکوفه غضنفری

دوره 37، شماره 144 ، آذر 1403، صفحه 109-120

https://doi.org/10.22092/asj.2024.359461.2246

چکیده

تأثیر مصرف خوراک ضدعفونی شده با گاز ازن بر عملکرد، خصوصیات لاشه و فراسنجه‌های خونی جوجه‌های گوشتی با استفاده از 432 قطعه جوجه گوشتی نر سویه راس 308 در یک آزمایش فاکتوریل 2×3 با سه سطح گاز ازن (صفر، 20 و 30 قسمت در میلیون) و دو سطح چربی شامل کم (یک و نیم و دو درصد روغن گیاهی به ترتیب برای دوره‌های رشد و پایانی) و زیاد (سه و چهار درصد به ترتیب ... بیشتر تأثیر مصرف خوراک ضدعفونی شده با گاز ازن بر عملکرد، خصوصیات لاشه و فراسنجه‌های خونی جوجه‌های گوشتی با استفاده از 432 قطعه جوجه گوشتی نر سویه راس 308 در یک آزمایش فاکتوریل 2×3 با سه سطح گاز ازن (صفر، 20 و 30 قسمت در میلیون) و دو سطح چربی شامل کم (یک و نیم و دو درصد روغن گیاهی به ترتیب برای دوره‌های رشد و پایانی) و زیاد (سه و چهار درصد به ترتیب برای دوره‌های رشد و پایانی) در قالب طرح کاملاً تصادفی با شش گروه آزمایشی، چهار تکرار و 18 قطعه پرنده در هر تکرار بررسی شد. در سن 42 روزگی، دو قطعه پرنده از هر تکرار انتخاب و بعد از وزن‌کشی کشتار و وزن لاشه، قلب، کبد، روده کوچک و روده‌های کور به‌دقت اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان دادند که افزایش وزن جوجه‌های تغذیه ‌شده با جیره پرچرب و بدون گازدهی، بطور معنی‌داری بالاتر از جوجه‌های تغذیه ‌شده با جیره پرچرب و گازدهی شده با 20 قسمت در میلیون گاز ازن بود (05/0P<). وزن روده‌های کور جوجه‌های تغذیه‌ شده با جیره‌های کم‌چرب، بالاتر از پرندگان تغذیه ‌شده با جیره‌های پرچرب بود و پرندگان تغذیه ‌شده با جیره‌های گاز دهی شده با 20 قسمت در میلیون گاز ازن، وزن روده‌های کور بیشتری داشتند (05/0P<). با توجه به نتایج این آزمایش، به نظر می-رسد که استفاده از گاز ازن برای ضدعفونی جیره‌های حاوی سطوح بالای چربی، بر کیفیت خوراک ثأثیر منفی دارد و موجب کاهش عملکرد جوجه‌های گوشتی می‌شود.

تغذیه دام و طیور

تأثیر شکل خوراک و غلظت مواد مغذی بر وزن بدن، ریخت‌شناسی روده و ضخامت ماهیچه سنگدان نیمچه‌های مادر گوشتی

انور آموزمهر؛ بهروز دستار؛ امید عشایری زاده؛ رضا میرشکار؛ رضا عبدالهی

دوره 37، شماره 144 ، آذر 1403، صفحه 121-132

https://doi.org/10.22092/asj.2024.362318.2314

چکیده

برای انجام این آزمایش تعداد 450 قطعه نیمچه مادر گوشتی(راس 308)، با 6 تیمار و 5 تکرار و 15 پرنده در هر تکرار در 30 واحد آزمایشی توزیع شدند. آزمایش به‌صورت فاکتوریل 2 × 3 در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 شکل خوراک (آردی، کرامبل و پلت) و 2 سطح غلظت مواد مغذی (جیره استاندارد و جیره رقیق‌شده به مقدار 90% استاندارد) در دوره رشد (7 تا 19 هفتگی) و دوره پیش‌تولید ... بیشتر برای انجام این آزمایش تعداد 450 قطعه نیمچه مادر گوشتی(راس 308)، با 6 تیمار و 5 تکرار و 15 پرنده در هر تکرار در 30 واحد آزمایشی توزیع شدند. آزمایش به‌صورت فاکتوریل 2 × 3 در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 شکل خوراک (آردی، کرامبل و پلت) و 2 سطح غلظت مواد مغذی (جیره استاندارد و جیره رقیق‌شده به مقدار 90% استاندارد) در دوره رشد (7 تا 19 هفتگی) و دوره پیش‌تولید (19 هفتگی تا شوک نوری) انجام شد. نتایج نشان داد در دوره رشد شکل خوراک در جیره رقیق‌شده تأثیری بر وزن نیمچه‌ها نداشت. در حالیکه استفاده از خوراک پلت در مقایسه با خوراک آردی در جیره استاندارد سبب افزایش معنی‌دار وزن بدن شد (05/0 P <). در دوره پیش‌تولید استفاده از خوراک‌های پلت و کرامبل در مقایسه با خوراک آردی سبب افزایش معنی‌دار وزن بدن و رقیق‌سازی جیره سبب کاهش معنی‌دار وزن بدن نیمچه‌های مادر شد (05/0 P <). شکل خوراک و غلظت مواد مغذی تأثیر معنی‌دار بر ریخت‌شناسی پرزهای ژژنوم نداشتند (05/0 P >). استفاده از خوراک پلت در مقایسه با خوراک آردی سبب افزایش ضخامت بخش کرانیودورسال ضخیم ماهیچه‌های پشتی سنگدان نیمچه‌ها شد (05/0 P <). بر اساس نتایج این آزمایش، استفاده از جیره پلت یا کرامبل حاوی سطوح مواد مغذی توصیه شده کنترل وزن در گله‌های مادر گوشتی را به دلیل افزایش وزن بیشتر می‌تواند با مشکل مواجه کند ولی رقیق‌سازی جیره به مقدار 90 درصد مقدار مواد مغذی توصیه شده تا حدود زیادی در کنترل وزن موثر است.

تغذیه دام و طیور

بررسی اثر استات آمونیوم بر عملکرد، خصوصیات لاشه و برخی فراسنجه‌های خونی جوجه‌های گوشتی تغذیه شده با جیره‌های آلوده به سموم قارچی

فرخ بیکس؛ محسن دانشیار؛ عباس نیکو؛ سید علی میرقلنج

دوره 37، شماره 144 ، آذر 1403، صفحه 133-148

https://doi.org/10.22092/asj.2024.364067.2355

چکیده

هدف از این مطالعه بررسی اثر استات آمونیوم بر کاهش میزان سموم قارچی در خوراک و تأثیر آن بر عملکرد، خصوصیات لاشه و برخی فراسنجه‌های خونی جوجه‌های گوشتی بود. بدین منظور از تعداد 300 قطعه جوجه گوشتی یک روزه راس 308 در قالب طرح کاملا تصادفی با 6 تیمار و 5 تکرار و 10 پرنده در هر تکرار استفاده شد. تیمارهای آزمایشی بر پایه ذرت-کنجاله سویا شامل شاهد ... بیشتر هدف از این مطالعه بررسی اثر استات آمونیوم بر کاهش میزان سموم قارچی در خوراک و تأثیر آن بر عملکرد، خصوصیات لاشه و برخی فراسنجه‌های خونی جوجه‌های گوشتی بود. بدین منظور از تعداد 300 قطعه جوجه گوشتی یک روزه راس 308 در قالب طرح کاملا تصادفی با 6 تیمار و 5 تکرار و 10 پرنده در هر تکرار استفاده شد. تیمارهای آزمایشی بر پایه ذرت-کنجاله سویا شامل شاهد منفی (بدون سموم قارچی)، شاهد مثبت (جیره حاوی ذرت آلوده به آفلاتوکسین B1، اکراتوکسین A و زیرالنون) و جیره‌های حاوی 04/0، 06/0، 08/0 و 1/0 گرم در کیلوگرم استات آمونیوم بودند. صفات عملکردی در دوره‌های آغازین، رشد، پایانی و کل دوره اندازه‌گیری شدند. خصوصیات لاشه و فراسنجه‌های خونی در سن 42 روزگی اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که پرندگان تغذیه شده با جیره شاهد منفی و جیره شاهد مثبت حاوی 08/0 و 1/0 گرم استات آمونیوم در کیلوگرم خوراک، مصرف خوراک، افزایش وزن روزانه، بازده لاشه و وزن سینه بالاتری نسبت به پرندگان تیمار شاهد مثبت داشتند. پرندگان دریافت کننده تیمار شاهد منفی و تیمارهای حاوی سطوح مختلف استات آمونیوم غلظت آسپارتات آمینو ترانسفراز و آلانین آمینو ترانسفراز پایین‌تری نسبت به پرندگان تیمار شاهد مثبت داشتند. به طور کلی مشخص شد که استفاده از 08/0 و 1/0 گرم استات آمونیوم در جیره آلوده به سموم قارچی، از طریق رفع اثرات منفی سموم موجب بهبود عملکرد و خصوصیات لاشه جوجه‌های گوشتی می‌گردد.

تغذیه دام و طیور

تعیین تجزیه‌پذیری شکمبه‌ای پنبه‌دانه کامل و مقایسه تأثیر سطوح مختلف آن در جیره بره‌های پرواری دالاق بر عملکرد، گوارش‌پذیری و فراسنجه‌های خونی

سعید غلامیان؛ تقی قورچی؛ بهنام قربانی؛ محمد اسدی

دوره 37، شماره 144 ، آذر 1403، صفحه 149-164

https://doi.org/10.22092/asj.2024.364309.2359

چکیده

به‌منظور تعیین روند تجزیه‌پذیری پنبه‌دانه و مقایسۀ سطوح مختلف پنبه‌دانه در جیرۀ پرواری بر عملکرد، گوارش‌پذیری و فراسنجه‌های خونی بره‌های نر دالاق دو آزمایش انجام شد. در آزمایش اول به‌منظور تعیین روند تجزیه‌پذیری شکمبه‌ای ماده خشک و پروتئین خام پنبه‌دانه با استفاده از روش کیسه نایلونی از 4 رأس گوسفند دالاق فیستولا گذاری‌شده ... بیشتر به‌منظور تعیین روند تجزیه‌پذیری پنبه‌دانه و مقایسۀ سطوح مختلف پنبه‌دانه در جیرۀ پرواری بر عملکرد، گوارش‌پذیری و فراسنجه‌های خونی بره‌های نر دالاق دو آزمایش انجام شد. در آزمایش اول به‌منظور تعیین روند تجزیه‌پذیری شکمبه‌ای ماده خشک و پروتئین خام پنبه‌دانه با استفاده از روش کیسه نایلونی از 4 رأس گوسفند دالاق فیستولا گذاری‌شده استفاده شد. در آزمایش دوم، به‌منظور تعیین عملکرد پروار، از 16رأس برۀ نر با میانگین وزن 3/1±57/27 کیلوگرم و سن ۱۰±120 روزگی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تیمار و 4 تکرار به‌مدت 84 روز استفاده شد. خوراک مصرفی در تیمار دریافت‌کننده 7 درصد پنبه دانه بیشترین مقدار و تیمار دریافت‌کننده 21 درصد کمترین پنبه دانه مقدار بود)05/0(P<. همچنین کمترین ضریب تبدیل خوراک مربوط به بره‌های دریافت‌کننده سطح 14 درصد پنبه دانه بود. افزایش پنبه‌دانه سبب کاهش معنی‌دارگوارش‌پذیری ماده خشک شد. همچنین بره‌های دریافت‌کننده 21 درصد پنبه‌دانه بیشترین گوارش‌پذیری عصاره اتری را داشتد )05/0(P<. با افزایش سطح پنبه‌دانه در جیرۀ گوارش‌پذیری چربی خام افزایش یافت، به‌طوری‌که بالاترین میزان گوارش‌پذیری چربی خام در تیمار دریافت‌کننده ۲۱ درصد پنبه‌دانه مشاهده شد (05/0>P). بیشترین گوارش‌پذیری الیاف نامحلول در شویندۀ خنثی در جیره شاهد و کم‌ترین میزان آن در جیرۀ 7 درصد پنبه‌ دانه مشاهده شد (05/0>P). به‌طور کلی با توجه به نتایج حاضر، پنبه دانه را می‌توان تا 14 درصد در جیرۀ بره‌های پرواری دالاق استفاده نمود.

تاثیر استفاده از نانو روی بر کیفیت و کمیت اسپرم در قوچ زندی

گل افشان مهکی؛ منوچهر سوری؛ رضا مسعودی؛ نادر اسدزاده

دوره 37، شماره 144 ، آذر 1403، صفحه 165-174

https://doi.org/10.22092/asj.2024.365905.2394

چکیده

هدف از این مطالعه بررسی اثر مصرف خوراکی مکمل نانوذرات روی بر فراسنجه‌های کمی و کیفی منی قوچ‌ نژاد زندی بود. به این منظور از 15 راس قوچ نژاد زندی 4-3 ساله استفاده شد. قوچ‌ها به مدت 60 روز با تیمارهای آزمایشی شامل 1) جیره پایه، 2) جیره پایه حاوی 35 میلی‌گرم/کیلوگرم نانوذرات روی و 3) جیره پایه حاوی 70 میلی‌گرم/کیلوگرم نانوذرات روی تغذیه شدند. ... بیشتر

عملکرد بره های پرواری تغذیه شده با جیره های غذایی حاوی علوفه هیدرو پونیک

سید علیرضا حسینی ابرندآبادی؛ حسن حسینی نسب؛ حمید رضا پورمیرزایی؛ حسن فضائلی

دوره 28، شماره 106 ، خرداد 1394، ، صفحه 157-168

https://doi.org/10.22092/asj.2015.101357

چکیده

این پژوهش به منظور بررسی عملکرد علف سبز تولیدی حاصل از کشت جو با روش آبکشت، در تغذیه بره های پرواری انجام گرفت. طی یک دوره 16 هفته ای، با استفاده از بذر جو، علوفه هیدروپونیک در دوره های زمانی کشت 5 روزه و 7 روزه، تولید گردید و علف سبز تولیدی هر روز برداشت و طی دو آزمایش جداگانه متوالی، در تغذیه بره های پرواری مصرف شد و عملکرد بره ها تعیین ... بیشتر این پژوهش به منظور بررسی عملکرد علف سبز تولیدی حاصل از کشت جو با روش آبکشت، در تغذیه بره های پرواری انجام گرفت. طی یک دوره 16 هفته ای، با استفاده از بذر جو، علوفه هیدروپونیک در دوره های زمانی کشت 5 روزه و 7 روزه، تولید گردید و علف سبز تولیدی هر روز برداشت و طی دو آزمایش جداگانه متوالی، در تغذیه بره های پرواری مصرف شد و عملکرد بره ها تعیین گردید. آزمایش اول، با هدف مقایسه عملکرد علف سبز جو نسبت به دانه جو، به مدت 50 روز به طول انجامید که در آن 27 بره نر 6 ماهه با وزن اولیه 40 کیلوگرم به سه گروه تقسیم شدند و به ترتیب با جیره های 1) شاهد، 2) علف سبز جو 5 روزه و 3) علف سبز جو 7 روزه تغذیه شدند. درآزمایش دوم، تعداد 20 راس بره نر با سن حدود 7 ماهه و وزن اولیه 43 کیلو گرم به دو گروه تقسیم شده و گروه اول با جیره شاهد اما گروه دوم با جیره حاوی علف سبز جو 7 روزه به مدت 49 روز تغذیه شدند. براساس نتایج به دست آمده درآزمایش اول، مصرف علف سبز جو سبب محدودیت مصرف خوراک و انرژی دریافتی بره ها، کاهش میزان رشد، بالا رفتن ضریب تبدیل غذایی وکاهش بازده غذایی شد (01/0>P). در آزمایش دوم که با هدف مقایسه عملکرد علف سبز جو با بخش علوفه ای جیره انجام گرفت، از نظر متغیر های مزبور تفاوت معنی داری بین بره های گروه آزمایش با شاهد وجود نداشت، به جز این که میزان ماده خشک مصرفی درگروه آزمایش کاهش نشان داد (05/0>P). محاسبه هزینه درآمد نشان داد بره هایی که در تغذیه آن ها از علف سبز جو استفاده شد، در هر دو آزمایش متحمل زیان دهی شده و نسبت درآمد به هزینه آن ها در مقایسه با جیره شاهد به شدت کاهش یافت و روند منفی نشان داد. به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان داد که تبدیل دانه جو به علف سبز در سامانه آبکشت (هیدروپونیک) و مصرف آن در جیره بره های پرواری سبب کاهش عملکرد دام، افزایش هزینه و کاهش بازده اقتصادی می گردد

مقایسه ارزش غذایی بخش های پروتئین دانه های غلات( گندم، جو و ذرت) عمل آوری شده، با سیستم کربوهیدرات و پروتئین خالص کرنل (CNCPS)

شرفعلی میرزائی؛ کیوان کرکودی؛ سعید خلج زاده

دوره 30، شماره 117 ، اسفند 1396، ، صفحه 67-76

https://doi.org/10.22092/asj.2018.116046

چکیده

هدف از انجام این تحقیق تعیین ارزش مغذی سه غله ی گندم، جو و ذرت با استفاده از روش های مختلف عمل آوری و تعیین ارزش تغذیه ای بخش های پروتئین آن ها با سیستم کربوهیدرات و پروتئین خالص کرنل پس از عمل آوری به روش های آسیاب، غلطک خشک، ورقه کردن با بخار آب و پلت می باشد.در غلات عمل آوری شده بیشترین مقدار پروتئین خام (درصد در ماده خشک) مربوط به گندم ... بیشتر

اثر جایگزینی جو با تفاله چغندر بر عملکرد رشد، قابلیت هضم و آسیب شناسی بافت شکمبه گوسفندان تغذیه شده با جیره‌های با کنسانتره بالا

محسن ساری؛ رضا بیضایی؛ محمد بوجارپور؛ مرتضی چاجی؛ موسی اسلامی

دوره 27، شماره 104 ، آبان 1393، ، صفحه 67-78

https://doi.org/10.22092/asj.2014.100171

چکیده

به منظور بررسی اثرات جایگزینی بخشی از نشاسته با فیبر محلول در شوینده خنثی در جیره‌های پرکنسانتره بر میزان افزایش وزن هفتگی، خوراک مصرفی، راندمان غذایی، قابلیت هضم و برخی فراسنجه‌های آسیب شناسی بافت شکمبه، 16 راس بره نر در قالب طرح کاملاً تصادفی طی 70 روز مورد استفاده قرار گرفت. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از 1- تیمار شاهد (نشاسته بالا)، ... بیشتر به منظور بررسی اثرات جایگزینی بخشی از نشاسته با فیبر محلول در شوینده خنثی در جیره‌های پرکنسانتره بر میزان افزایش وزن هفتگی، خوراک مصرفی، راندمان غذایی، قابلیت هضم و برخی فراسنجه‌های آسیب شناسی بافت شکمبه، 16 راس بره نر در قالب طرح کاملاً تصادفی طی 70 روز مورد استفاده قرار گرفت. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از 1- تیمار شاهد (نشاسته بالا)، 2- 18 درصد تفاله چغندر، 3 - 36 درصد تفاله چغندر و 4- 54 درصد تفاله چغندر (فیبر محلول بالا). اختلاف بین تیمارها در وزن نهایی و میانگین افزایش وزن روزانه در کل دوره آزمایش معنی‌دار بوده و تیمار چهار در مقایسه با دیگر تیمارها وزن نهایی و میانگین افزایش وزن روزانه کمتری داشته است (05/0>P). در هفته‌های دوم و سوم و کل دوره آزمایش کمترین مقدار مصرف ماده خشک در تیمار 4 مشاهده گردید (05/0>P). ضریب تبدیل غذایی بین تیمارها در کل دوره اختلاف معنی‌داری داشته و تیمارهای 2 و 3 کمترین مقدار و تیمار 4 بیشترین مقدار را نشان دادند (05/0>P). با افزایش مقدار تفاله چغندر در جیره قابلیت هضم ماده خشک در سطح معنی‌داری کاهش و قابلیت هضم NDF و ADF افزایش یافت (05/0>P). همچنین با افزایش سطح فیبر محلول در جیره، رخداد کمتر پاراکراتوزیس و هایپرکراتوزیس مشاهده گردید (05/0>P). نتایج این آزمایش نشان ‌داد که جایگزینی بخشی از نشاسته با فیبر محلول تفاله چغندرقند تا 36 درصد جیره می‌تواند تاثیر مطلوبی بر عملکرد رشد حیوان داشته باشد که این ممکن است به دلیل کاهش بروز ناهنجاری‌های بافتی شکمبه در شرایط تغذیه جیره‌های با فیبر محلول در شوینده خنثی باشد.

تأثیر جیره های غذایی حاوی اوره و ملاس بر عملکرد پروار و نیتروژن اوره ای خون برّه های نر عربی

احمد خیاط؛ حسن فضائلی؛ فرخ کفیل زاده

دوره 27، شماره 104 ، آبان 1393، ، صفحه 25-38

https://doi.org/10.22092/asj.2014.100168

چکیده

به منظور بررسی تأثیر جیره های غذایی حاوی اوره و ملاس بر عملکرد پروار و نیتروژن اوره ای خون برّه‌های پرواری، از 72 رأس برّه ی نر عربی در قالب طرح کاملاً تصادفی و با آزمایش فاکتوریل 4 × 3، به مدت 90 روز استفاده گردید. جیره های آزمایشی حاوی سطوح صفر، 5/0، 1 و 5/1 درصد اوره، و هر کدام در سه سطح صفر، 5/7 و 15 درصد ملاس، با پروتئین خام و انرژی ... بیشتر به منظور بررسی تأثیر جیره های غذایی حاوی اوره و ملاس بر عملکرد پروار و نیتروژن اوره ای خون برّه‌های پرواری، از 72 رأس برّه ی نر عربی در قالب طرح کاملاً تصادفی و با آزمایش فاکتوریل 4 × 3، به مدت 90 روز استفاده گردید. جیره های آزمایشی حاوی سطوح صفر، 5/0، 1 و 5/1 درصد اوره، و هر کدام در سه سطح صفر، 5/7 و 15 درصد ملاس، با پروتئین خام و انرژی قابل متابولیسم یکسان بود. جیره های غذایی به شکل کاملاً مخلوط تهیه شد و تا حد اشتها دو بار در روز به برّه‌ها تغذیه گردید. نتایج نشان داد که بیش ترین و کم ترین افزایش وزن روزانه به ترتیب مربوط به برّه‌های تغذیه شده با سطوح صفر و 5/1 درصد اوره بود (05/0P< ). استفاده از سطوح مختلف ملاس اثر معنی داری بر افزایش وزن روزانه ی برّه‌ها نداشت. اثر متقابل اوره و ملاس تأثیری بر افزایش وزن روزانه ی برّه‌ها نداشت، امّا ماده ی خشک مصرفی روزانه و ضریب تبدیل خوراک، تحت تأثیر سطوح مختلف اوره یا ملاس، و اثر متقابل آن‌ها قرار گرفت (05/0P< ). بیش ترین و کم ترین غلظت نیتروژن اوره ای خون برّه‌ها به ترتیب مربوط به جیره های غذایی حاوی 5/1 و 5/0 درصد اوره و به ترتیب 42/29 و 78/26 میلی گرم در دسی لیتربود (05/0 P<). غلظت نیتروژن اوره ای خون تحت تأثیر ملاس قرار نگرفت، امّا اثر متقابل اوره و ملاس، نیتروژن اوره ای خون را تحت تأثیر قرار داد (05/0 P<). به طور کلی بر اساس نتایج به دست آمده چنین می توان دریافت که با استفاده از5/1 درصد اوره به همراه 5/7 درصد ملاس در جیره ی برّه‌های پرواری می توان، هزینه ی خوراک مصرفی برای هرکیلوگرم افزایش وزن زنده را کاهش داد.

تاثیر تزریق تستوسترون و هورمون رشد بر عملکرد مرغ تخمگذار و کیفیت تخم‌مرغ در اواخر دوره تولید

حامد محمدی؛ زربخت انصاری پیرسرائی

دوره 27، شماره 103 ، شهریور 1393، ، صفحه 173-182

https://doi.org/10.22092/asj.2014.100624

چکیده

به منظور تعیین اثر تزریق تستوسترون و هورمون رشد بر عملکرد مرغ تخمگذار و کیفیت تخم‌مرغ، آزمایشی به صورت یک طرح کاملاً تصادفی با 4 تیمار و 4 تکرار و 10 مرغ تخمگذار تجاری از نژاد های‌لاین W-36 در هر تکرار در سن 73 هفتگی (اواخر دوره تولید) اجرا شد. تیمارهای آزمایشی به شرح زیر بودند: تیمار اول (شاهد): تزریق 1 میلیلیتر آب مقطر، تیمار دوم: تزریق ... بیشتر به منظور تعیین اثر تزریق تستوسترون و هورمون رشد بر عملکرد مرغ تخمگذار و کیفیت تخم‌مرغ، آزمایشی به صورت یک طرح کاملاً تصادفی با 4 تیمار و 4 تکرار و 10 مرغ تخمگذار تجاری از نژاد های‌لاین W-36 در هر تکرار در سن 73 هفتگی (اواخر دوره تولید) اجرا شد. تیمارهای آزمایشی به شرح زیر بودند: تیمار اول (شاهد): تزریق 1 میلیلیتر آب مقطر، تیمار دوم: تزریق 500 میکروگرم تستوسترون و 50 میکروگرم هورمون رشد به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، تیمار سوم: تزریق 500 میکروگرم تستوسترون و 100 میکروگرم هورمون رشد به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و تیمار چهارم: تزریق 500 میکروگرم تستوسترون و 150 میکروگرم هورمون رشد به ازای هر کیلوگرم وزن بدن. طی هفته های دوم و سوم بعد از تزریق عملکرد تولید و همچنین شاخصهای کیفیت تخم‌مرغ اندازه گیری شدند. نرخ تخمک‌گذاری، تولید توده‌ای تخم‌مرغ و میزان مصرف خوراک افزایش معنیداری در تیمار 3 نسبت به گروه شاهد نشان دادند. ضریب تبدیل خوراک نیز در تیمار 4 به طور معنیداری بیشتر از سایر تیمار‌ها بود. ارتفاع سفیده، وزن پوسته، چگالی پوسته و میزان وزن پوسته به ازای سطح تخم‌مرغ نسبت به گروه شاهد افزایش معنیداری در تیمار 3 نشان دادند. ارتفاع زرده در تیمار 2 به طور معنیداری کمتر از سایر تیمارها بود. نیروی شکستن پوسته در همه مرغهایی که هورمون دریافت کرده بودند به طور معنیداری نسبت به گروه شاهد کاهش یافت. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که تزریق تستوسترون و هورمون رشد میتواند برخی از شاخصهای کیفیت تخم‌مرغ و عملکرد مرغ تخمگذار را بهبود بخشد.

تعداد دوره‌ها	11
تعداد مقالات	704
تعداد نویسندگان	1,576
تعداد مشاهده مقاله	735,346
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	458,871
نسبت مشاهده بر مقاله	1044.53
نسبت دریافت فایل بر مقاله	651.81
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	1,445
تعداد مقالات رد شده	753
درصد عدم پذیرش	52
تعداد مقالات پذیرفته شده	579
درصد پذیرش	40
زمان پذیرش (روز)	140
تعداد پایگاه های نمایه شده	7
تعداد داوران	400

دوره 37 (1403)

دوره 36 (1402)

دوره 35 (1401)

دوره 34 (1400)

دوره 33 (1399)

دوره 32 (1398)

دوره 31 (1397)

دوره 30 (1396)

دوره 29 (1395)

دوره 28 (1394)

دوره 27 (1393)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان